Zawód prawnika jako professio. Ks. prof. dr hab. Remigiusz Sobański o etyce zawodów prawniczych.

Prezentujemy poświęcone etyce zawodów prawniczych dwa teksty ks. prof. dr hab. Remigiusza Sobańskiego opublikowane w „Palestrze” z lat 2003 i 2011.

Uwagi o etyce zawodów prawniczych, Palestra 7/8/2003: „Wprawdzie trudno byłoby pomyśleć prawo bez procedur, to jednak prawo nie wyczerpuje się w procedurach. Procedury to nie środek do celu, nie tworzy się procedur dla samych procedur. Ich stosowanie ma sens etyczny wtedy, gdy mają być drogą do dobra (sprawiedliwości, prawdy). Mało co zniechęca do prawa i prawników tak bardzo, jak wpuszczenie sprawy w labirynt procedur, uciekanie się do kruczków prawnych, cyniczne wykorzystywanie „furtek”. Procedury mają prowadzić do orzeczenia ius est (dictio iuris). Dzięki nim prawo ma stać się czymś konkretnym, przyznanym temu, co się należy (ius suum tribuere): ma stać się sprawiedliwość, prawo ma wykazać swoją wartość, a życie społeczne cechować się stabilnością i toczyć się w pokoju. Do owej dictio iuris dochodzi się w rozprawie o rozpisanych rolach – sędziego i pełnomocników stron. Idealnym założeniem jest, że wszyscy dążą do prawdy i do zgodnego z nią – czyli sprawiedliwego – orzeczenia. Jak do tego dojść, uczą się prawnicy od starożytności, zaś od czasów wielkich XIX-wiecznych kodyfikacji toczy się nader owocne spory metodologiczne. Ich rezultat streszcza się w stwierdzeniu, że konstytucyjne państwo demokratyczne, które ze względu na wolność wymaga od swoich obywateli jedynie legalności, od tych, co stosują prawo, wymaga moralności, gdyż tylko wtedy można zapewnić zaufanie do systemu prawnego.”

Zawód prawnika jako professio, Palestra 7/8/2011: „Można przyjąć, że we współczesnym państwie naszej, zachodniej, cywilizacji nie tworzy się ustaw rażąco niesprawiedliwych, stąd niedopuszczalne jest, by prawnik stawiał własne oceny i przekonania ponad prawem. Problem stwarzają raczej ustawy niedopracowane, nieraz zgoła niechlujne czy wręcz bezsensowne. To one z całą ostrością czynią aktualne spostrzeżenie Pomponiusza, że prawo wymaga znawców, którzy by codziennie je ulepszali.”

Teksty udostępnione zostały w dziale „Publikacje”.

Relacje pomiędzy tajemnica adwokacką a interesem społecznym, taktyka obrony i odpowiedzialność karna obrońcy, zadania samorządu adwokackiego w ochronie praw obywateli.

W dziale „Publikacje” prezentujemy teksty:

Macieja Czerwińskiego - Obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej adwokata a uzasadniony interes społeczny, Palestra 11-/2/2013: „Z prawnoporównawczego punktu widzenia wskazać należy, że w ustawodawstwie karnoprocesowym większości państw europejskich tajemnica zawodowa – adwokacka ma charakter absolutny, a ewentualne zwolnienie z niej pozostawia się w gestii klienta. Stanowisko takie obowiązuje w Niemczech, Austrii, Anglii, USA, Norwegii, było nawet akceptowane w Związku Radzieckim. Powszechnie obowiązywało ono również w Polsce przed 1966r. Wprowadzone późniejsze zmiany i odstępstwa od tej, fundamentalnej z punktu widzenia relacji adwokat – klient, zasady nie tylko wprowadzają chaos i kolizję obowiązujących norm prawnych, ale przyczyniają się do powstawania sytuacji i spraw konfliktowych, które nie wpływają pozytywnie ani na dobro wymiaru sprawiedliwości, ani na dobro Adwokatury. Przede wszystkim podkreślić należy, że nie są one zgodne z uzasadnionym interesem społecznym. Zmiany w obowiązujących przepisach i przyznanie bezwzględnego charakteru tajemnicy adwokackiej, bez podziału na tajemnicę obrończą i zawodową, wydają się być w niedalekiej przyszłości nieuniknione i konieczne.”

Dagmary Gruszeckiej - Kilka uwag o taktyce obrony i odpowiedzialności karnej adwokata, Wrocławskie Studia Erazmiańskie. Zeszyty Studenckie 2009 (3), Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego: „Nie da się wszak nie dostrzec częstej antynomii między skuteczną obroną a zasadą skutecznego ścigania. Efektywność tej pierwszej jest bowiem mierzona nie tylko indywidualnymi umiejętnościami adwokata oraz określonym przez przepisy standardem jej sprawowania, lecz pozostaje zrelatywizowana do konkretnego rezultatu, który w wypadku faktycznego sprawcy przestępstwa może przecież polegać na ułatwieniu mu uniknięcia odpowiedzialności karnej, czy też jej − niejednokrotnie znaczącym – zmniejszeniu. Taki zaś skutek zostaje zwykle osiągnięty wówczas, gdy organy postępowania nabiorą przekonania, że „rzeczywisty” przebieg wypadków przemawia za łagodniejszym potraktowaniem oskarżonego, a nawet jego całkowity uniewinnieniem. Rodzi się w związku z tym pytanie, na ile obrońca może kreować przedstawianą w procesie „rzeczywistość” w kontekście nie tyle etycznego wymiaru jego profesji, co grożącej mu ewentualnie odpowiedzialności karnej.”

Piotra Fika - Samorząd adwokacki w ochronie praw obywateli, Zeszyty Naukowe Instytutu Administracji AJD w Częstochowie 1(9)2014: „Istnienie samorządu adwokackiego jako przykładu niezależnej, samorządnej organizacji zrzeszającej adwokatów i aplikantów adwokackich działających na terenie danego kraju, zapewniającej w swych strukturach i regulacjach prawnych ideę samorządności, a także elementu dyscyplinującego w postaci niezależnych sądów dyscyplinarnych strzegących przestrzegania etyki zawodowej świadczyło zawsze o rozwoju danego kraju oraz o jego kulturze prawnej. Samorząd adwokacki od 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości poprzez lata międzywojenne, II wojnę światową, lata komunizmu, a od 1989 roku, czyli od momentu przemian ustrojowych, aż do chwili obecnej, odgrywa znaczącą rolę w zapewnieniu ochrony praw obywateli.”

„Publikacje” - ponad sto artykułów w ciagu dwóch lat.

Zachęcamy do zapoznania się z tekstami adwokatów Wojciecha Marchwickiego i Marka Niedużaka: „Czy przy okazji świadczenia pomocy prawnej adwokat może powoływać się na informacje nieprawdziwe? Kilka uwag na tle zasad etyki adwokackiej oraz orzecznictwa sądowego” (Palestra 7-8/2011), „Glosą do postanowienia Sądu Najwyższego z 4 listopada 2011r., SDI /2/11” autorstwa adwokata Karola Pachnika (Palestra 11-12/2013) oraz dwoma opracowaniami: dr hab. Katarzyny Dudki: "Odpowiedzialność dyscyplinarna w prawniczych zawodach zaufania publicznego - analiza orzecznictwa kar dyscyplinarnych" (Instytut Wymiaru Sprawiedliwości Warszawa 2013) oraz Andrzej Krasnowolskiego: „Zawody zaufania publicznego, zawody regulowane oraz wolne zawody. Geneza, funkcjonowanie i aktualne problemy” (Kancelaria Senatu. Biuro Analiz i Dokumentacji, Listopad 2013).

Jednocześnie z przyjemnością informujemy, że po dwóch latach od uruchomienia serwisu internetowego WSDA, zawartość działu „Publikacje” to od dnia dzisiejszego już ponad sto tekstów poświęconych zagadnieniom etyki zawodowej i odpowiedzialności dyscyplinarnej. Dział ten odnotował do dnia dzisiejszego 7690 odwiedzin czytelników.   

Sądownictwo dyscyplinarne adwokatury w ujęciu statystycznym (1 października 2013 - 31 maja 2016r.)

Przedstawiamy informacje statystyczne o pracy sądów dyscyplinarnych izb adwokackich oraz Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Adwokatury w mijającej kadencji organów adwokatury oraz izb adwokackich. Przedstawione informacje pochodzą ze sprawozdania, które przedstawione zostanie delegatom na Krajowy Zjazd Adwokatury w Krakowie w dniach 25-27 listopada 2016r.

We wskazanym czasie do sadów dyscyplinarnych izb adwokackich wpłynęło 831 spraw (łącznie z pozostałymi z poprzedniego okresu 918 spraw). Wśród nich:

• wnioski o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego – 806;
• wnioski o tymczasowe zawieszenie w czynnościach zawodowych – 24;
• wniosek o wznowienie postępowania – 1.

Sądy dyscyplinarne izb adwokackich w okresie tym wydały 459 orzeczeń/postanowień prawomocnych i 203 orzeczenia/postanowienia nieprawomocne, w tym:

• umorzono postępowanie - 80 prawomocnych/22 nieprawomocne;
• uniewinniono obwinionego – 45/26;
• wymierzono karę upomnienia – 119/33;
• wymierzono karę nagany - 132/50;
• wymierzono karę pieniężną - 72/49;
• wymierzono karę zawieszenia w czynnościach zawodowych – 27/30;
• wymierzono karę wydalenia z adwokatury – 14/6;
• orzeczono zakaz patronatu – 45/33;
• załatwiono w inny sposób (zwrot do dochodzenia dyscyplinarnego, rozstrzygnięcia w przedmiocie tymczasowego zawieszenia, oddalenie wniosku o wznowienie postępowania, zawieszenie postępowania, połączenie do wspólnego rozpoznania) – 66;
• pozostało do rozpoznania – 190.

We wskazanym wyżej okresie do Wyższego Sadu Dyscyplinarnego Adwokatury wpłynęło 415 spraw (łącznie z pozostałymi z poprzedniego okresu 459 spraw). Na 63 sesjach WSDA rozpoznano 385 spraw, wydając 204 orzeczenia i 181 postanowień.

Rozpoznając środki odwoławcze od orzeczeń i postanowień wydanych przez sądy dyscyplinarne izb adwokackich Wyższy Sad Dyscyplinarny Adwokatury:

• zmienił orzeczenie – 30; w tym: uniewinnił obwinionego – 7; złagodził karę dyscyplinarną –11; orzekł surowszą karę dyscyplinarną – 12;
• utrzymał w mocy orzeczenie/postanowienie – 112;
• uchylił orzeczenie/postanowienie i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania – 68;
• w części utrzymał orzeczenie/postanowienie w mocy, w części uchylił do ponownego rozpoznania – 6;
• umorzył postępowanie – 21;
• w części utrzymał w mocy orzeczenie/postanowienie, w części umorzył – 3;
• uznał za zasadne tymczasowe zawieszenie w czynnościach zawodowych – 18;
• uchylił tymczasowe zawieszenie w czynnościach zawodowych – 3;
• pozostawił bez rozpoznania wniosek o uchylenie tymczasowego zawieszenia w czynnościach zawodowych – 1;
• wyznaczył inny sąd dyscyplinarny do rozpoznania sprawy – 13;
• nie uwzględnił wniosku o wyznaczenie innego sądu dyscyplinarnego do rozpoznania sprawy – 12;
• utrzymał w mocy zarządzenie prezesa SD/prezesa WSDA – 16;
• uchylił zarządzenie Prezesa SD – 7;
• pozostawił środek odwoławczy bez rozpoznania – 9;
• nie uwzględnił wniosku o wznowienie postępowania – 2;
• pozostawił bez rozpoznania wniosek o wznowienie postępowania – 3;

W sprawach, w których WSDA orzekał kary dyscyplinarne: orzekł wydalenie z adwokatury - 10; orzekł karę zawieszenia w czynnościach zawodowych – 18; orzekł karę pieniężną – 23; orzekł karę nagany – 37; orzekł karę upomnienia – 26, w tym: w dwóch sprawach orzekł karę nagany obok kary pieniężnej, w jednej sprawie orzekł kare nagany obok kary zawieszenia w czynnościach.

WSDA jako sąd I instancji orzekał w sprawach członków okręgowych rad adwokackich i Naczelnej Rady Adwokackiej w 19 sprawach, z czego:

• utrzymał w mocy postanowienie rzecznika dyscyplinarnego o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania – 12;
• uchylił postanowienie rzecznika dyscyplinarnego o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania – 4;
• umorzył postępowanie - 2 (przedawnienia karalności, przypadek mniejszej wagi);
• ukarał obwinionego karą nagany – 1.

WSDA pozostawił bez rozpoznania 27 zażaleń na postanowienia sądów dyscyplinarnych izb adwokackich utrzymujące w mocy postanowienia rzeczników dyscyplinarnych o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania dyscyplinarnego. Rozpoznając w innych składach 12 zażaleń na swoje postanowienia, Wyższy Sąd Dyscyplinarny utrzymał je w mocy.

We wskazanym okresie rozpoznawanych było łącznie 49 kasacji od orzeczeń WSDA (wpłynęło 47, z okresu poprzedniego 2). Sad Najwyższy oddalił 23 kasacje, uwzględnił kasacje, uchylił orzeczenie WSDA i przekazał mu sprawę do ponownego rozpoznania w 6 przypadkach, zmienił orzeczenie WSDA i uniewinnił obwinionego w 2 przypadkach, umorzył postępowanie w 1 przypadku oraz pozostawił kasację bez rozpoznania w 1 przypadku. Prezes WSDA odmówił przyjęcia kasacji w 13 przypadkach, w 8 z nich złożone zostało zażalenie do Sądu Najwyższego, który we wszystkich tych sprawach utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenia. Nierozpoznanie z powyższego okresu pozostały 4 kasacje.